چشم انسان شاهکاری از تکامل است. با بیش از ۱۲۰ میلیون سلول میلهای و ۶ میلیون سلول مخروطی، چشم ما قادر است یک میلیون رنگ را تشخیص دهد. اما وقتی این سامانه ظریف دچار اختلال میشود، بازگرداندن عملکرد آن به حالت طبیعی تقریباً ناممکن به نظر میرسد.
یکی از شایعترین و مخربترین بیماریهای بینایی، آتروفی جغرافیایی (Geographic Atrophy) است؛ نوع پیشرفتهای از دژنراسیون ماکولای وابسته به سن (Dry AMD) که حدود پنج میلیون نفر را در سراسر جهان تقریباً نابینا کرده است. این بیماری سلولهای حساس به نور در مرکز شبکیه را تخریب میکند و به تدریج توانایی فرد برای خواندن، رانندگی و تشخیص چهره را از بین میبرد.
اما پژوهشی تازه که در The New England Journal of Medicine منتشر شده، امید تازهای برای بیماران به همراه دارد. تیمی بینالمللی از دانشمندان با استفاده از یک تراشه نوری کوچک و عینک واقعیت افزوده موفق شدند بینایی خواندن را در ۸۴ درصد از بیماران شرکتکننده بازگردانند.
چطور این فناوری کار میکند؟
در این پژوهش، ۳۸ بیمار از ۱۷ مرکز درمانی مورد آزمایش قرار گرفتند. دستگاه مورد استفاده شامل یک تراشه میکروفتوولتائیک به ابعاد ۲ در ۲ میلیمتر است که بین عدسی و شبکیه قرار میگیرد. پس از جراحی و بهبودی، عینکهای واقعیت افزوده پرتوهای مادون قرمز را به تراشه میتابانند. سپس، یک رایانه کوچک مجهز به هوش مصنوعی که روی کمر بیمار نصب میشود، دادهها را پردازش کرده و به سیگنالهای الکتریکی قابلدرک برای مغز تبدیل میکند.
این سامانه حتی قابلیت بزرگنمایی (Zoom) دارد تا بیماران پس از دورهای تمرین چندماهه بتوانند دوباره متنها را بخوانند.
از نابینایی مطلق تا خواندن دوباره
پیش از جراحی، بسیاری از بیماران قادر به تشخیص خطوط روی چارت بینایی نبودند، اما پس از استفاده از این سیستم توانستند تا پنج خط از چارت را بخوانند. دکتر ماهی موکیت (Mahi Muqit) از دانشگاه کالج لندن، یکی از پژوهشگران این پروژه، میگوید:
«در تاریخ بینایی مصنوعی، این یک عصر جدید است. برای نخستینبار بیماران نابینا میتوانند دوباره بینایی مرکزی معنادار به دست آورند.»
او تأکید میکند که فرایند توانبخشی برای موفقیت حیاتی است:
«اینطور نیست که تراشه را در چشم بگذارید و بلافاصله ببینید. باید یاد بگیرید چگونه از این نوع بینایی استفاده کنید.»
آینده درمان نابینایی
به گفته پژوهشگران، این فناوری میتواند در آینده برای درمان چندین بیماری چشمی به کار رود. موکیت میگوید:
«در حال حاضر هیچ درمان تأییدشدهای برای Dry AMD وجود ندارد، اما این فناوری میتواند آغازگر نسل تازهای از دستگاههای پزشکی در زمینه بینایی باشد.»
چشمها شاید یکی از شگفتیهای تکامل باشند، اما توانایی انسان در درک و ترمیم آنها نیز دستکمی از معجزه ندارد. شاید در آینده نزدیک، نابینایی دیگر یک سرنوشت غیرقابل بازگشت نباشد.
منبع: PopularMechanics.com
